Duszność – albo brak oddechu jest to subiektywne odczucie dyskomfortu w oddychaniu albo „uświadomiona” potrzeba wzmożonej czynności oddychania . Oddychanie jest bowiem czynnością nieświadomą, której osoby zdrowe nie odczuwają poza znacznym wysiłkiem lub pod wpływ em silnych bodźców emocjonalnych. Duszność jest pojęciem stosowanym dla wyrażenia trudności, niewygody, dyskomfortu podczas aktu oddychania. Duszność może obejmować bardzo różne odczucia o różnej intensywności i może być opisana i interpretowana tylko przez pacjenta, jest więc objawem podmiotowym nie zawsze możliwym do udokumentowania badaniem przedmiotowym, czy badaniami laboratoryjnymi lub obrazowymi
Duszność nie jest objawem swoistym, nie pozwala na rozpoznanie określonej choroby, nie sugeruje nawet „chorego” narządu. Poza płucnymi (najczęstszymi) przyczynami duszności, należy wymienić choroby sercowo- naczyniowe takie jak niewydolność serca, choroba wieńcowa, wszystkie rodzaje niedokrwistości, zaburzenia hormonalne np. nadczynność tarczycy, zaburzenia metaboliczne np. kwasica w cukrzycy, choroby mięśni szkieletowych np. miastenia, przebywanie na dużej wysokości, nadmierny wysiłek fizyczny.
Duszność może mieć różne tempo narastania od gwałtownej do podstępnie nasilającej się:
- Duszność gwałtowna, często z towarzyszeniem bólu jest charakterystyczna dla odmy opłucnowej, zatoru tętnicy płucnej lub aspiracji ciała obcego,
- Duszność narastająca w czasie 1 – 2 godzin z obecnością świstów jest charakterystyczna dla astmy,
- Duszność narastająca w okresie kilku dni występuje w infekcyjnych i alergicznych zapaleniach płuc, w krwawieniach do pęcherzyków płucnych, wysiękowym zapaleniu opłucnej, w zaostrzeniu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP),
- Duszność przewlekła występuje w POChP, w chorobach śródmiąższowych płuc.
Na duszność skarżą się chorzy na zaawansowanego raka płuca, na masywne zapalenie płuc, z płynem w opłucnej, z odmą opłucnową, po zachłyśnięciu ciałem obcym, czy z zatorowością płucną. Duszność jest wywoływana przez choroby, które upośledzają przepływ powietrza przez drogi oddechowe (choroby obturacyjne) lub choroby, które ograniczają wymianę gazową w pęcherzykach płucnych (choroby śródmiąższowe), w których dominują zaburzenia restrykcyjne.